J.Polski - Lekcja 7,8,9,10,11,12

                                                      Lekcja 7,8,9,10,11,12
Temat: Bolesław Prus - Lalka.                                                                    11.02.18

          Początkowo publikowana w odcinkach w warszawskim ,,Kurierze Codziennym'' w latach 1887 - 1889. Pisana na bieżąco. Wydanie książkowe ukazało się w 1890 roku. Pomysł fabuły został zaczerpnięty przez Bolesława Prusa z notatki prasowej o procesie młodej kobiety oskarżonej o kradzież lalki. Kobieta została uniewinniona na podstawie zeznań sprzedawcy, który potwierdził że kupiła zabawkę w jego sklepie.
          Prus zatytułował ,, Lalkę'', choć początkowo miał nadać tytuł ,, Trzy pokolenia''.
          ,,Marionetki!... Wszystko marionetki! Zdaje się, że robią co chcą, a robią wszystko co im karze sprężyna, taka ślepa jak one... (...) Dopomóc do szczęścia jeden drugiemu nie potrafi - myślał- ale zrujnować ludzkie żyć umieją tak dobrze, jak gdyby byli ludźmi...''(Ignacy Rzecki - jeden z bohaterów ,, Lalki'', subiekt w sklepie S. Wokulskiego).

1. Gatunek:
Powieść realistyczna należąca do prozy realizmu krytycznego - ukazuje rzeczywistość w sposób pogłębiony, ujawnia prawdę psychologiczną postaci. Powieść cechuje obiektywizm obrazu świata. "Lalka" jest powieścią społeczno-obyczajową, przedstawia polskie społeczeństwo pod koniec lat 70-tych XIX wieku. Ze względu na ukazanie przeżyć, przemyśleń i emocji bohaterów możemy ją zaliczyć do powieści psychologicznych.

2. Tematyka powieści:  
Główne wątki:
a) Historia miłości kupca Stanisława Wokulskiego do arystokratki Izabeli Łęckiej.
b) Panorama polskiego społeczeństwa i obraz Warszawy lat 70-tych XIX wieku.

3. Kompozycja książki:
Kompozycja otwarta - polegająca na przeplataniu narracji głównej trzecioosobowej przez narrację pierwszoosobową Ignacego Rzeckiego w rozdziałach zatytułowanych ,,Pamiętnik starego subiekta ''. Zakończenie powieści jest tajemnicza i pozostaje w sferze niedomówienie : Stanisław Wokulski znika w niewyjaśnionych okolicznościach.

4. Czas akcji - lata 1878 - 1879

5. Społeczeństwo w "Lalce":

a) Arystokracja:
Bolesław Prus w przeważającej większości pokazuje tę warstwę negatywnie.

I. Wady:
- wyalienowanie - ludzie oderwani od reszty społeczeństwa uważają się za lepszych od innych,
- próżniacy - utrzymują się z procentów od swoich wielkich majątków,
- chciwi i niegospodarni - Starski jest łasy na pieniądze, szuka panny z posągiem; Łęcki przepuszcza cały majątek na podróże, piękne mieszkanie, garderobę córki i spełnianie jej zachcianek.
- zepsuci moralnie - żyją w obłudzie, pomagają biednym udzielając się w kwestach i ochronkach tylko po to, aby pokazać się w towarzystwie.
- myślą tylko o dobru własnym
- brak im woli działania - posiadają środki i możliwości żeby działać, ale nie robią nic.

II. Pozytywni przedstawiciele arystokracji:
- Prezesowa  Zasławska - wdowa, właścicielka Zasławka- wzorowo prowadzonego majątku ziemskiego, w młodości była zakochana z wzajemnością w stryju, lecz z powodu przesądów klasowych nie pozwolono jej za niego wyjść, postać pozytywna, budząca sympatię, społeczniczka i patriotka, wzorowo prowadzi swój majątek.
- Ochocki - naukowiec, młode pokolenie dla którego ważna jest nauka, całkowicie poświęca się swym zainteresowaniom, idealista nauki, niezrozumiany przez społeczeństwo, wierzy w postęp i  rozwój ludzkości.

III. Inni przedstawiciele arystokracji:
- Tomasz Łęcki
- Izabela Łęcka
- Krzeszowscy
- Hrabina Karolowa
- Książę
- Prezesowa Zasławska
- Julian Ochocki
- Kazimierz Starski

b) Szlachta ziemiańska - grupa najemna zaprezentowana przez Bolesława Prusa.

Główny przedstawiciel: Wirski - zubożały ziemianin, który roztrwonił swój majątek, jest rządcą kamienicy kupionej przez Stanisława Wokulskiego, zrezygnowany, niezainteresowany sprawami społeczeństwa, lubi zaglądać do kieliszka.

c) mieszczaństwo:
- Intelektualiści
- Polacy
- Żydzi
- Kupcy
- Studenci

Prus pokazuje tych ludzi jako grupę pozbawioną energii, nie zdolnych do przedsiębiorczości, nie wierzą we własne siły i często nie chcą pracować - Radca Węgrowicz. Wyjątkiem jest Wokulski, postrzegany przez innych ze swojej warstwy jako szaleniec i wariat. Żydzi to ludzie posiadający interesy i kontakty, grupa jednolita i solidarna, wzajemnie sobie pomagająca.

Przedstawiciele:
- Henryk Szlangbaum.

d) Mieszkańcy Powiśla.
Bohater zbiorowy- najbiedniejsi mieszkańcy Warszawy, ludzie bez pracy i bez nadziei na jej znalezienie, niewykształceni, mieszkają w nędznych ruderach przy wysypisku śmieci, często zdegradowani moralnie lub nieszczęśliwi. Z tego miejsca pochodzi Wysocki i prostytutka Maria. Wokulski obojgu udzielił pomocy, był woźnicą finansowym przez głównego bohatera, Maria została objęta pomocą ochronki wspieranej przez Wokulskiego.

6. Stanisław Wokulski - syn zubożałego szlachcica.

Wokulski romantyk:
- miłość jest nadzieją jego życia
- idealizuje kobiety
- motorem napędowym do życia jest miłość do Izabeli Łęckiej
- zdeterminowany w dążeniu do własnego szczęścia
- porywczy i niecierpliwy
- nie zależy mu na pieniądzach
- nie jest chciwy, stać go na wielkie gesty (wykupił zastawiony przez Łęcką serwis rodowy)
- wrażliwy
- ma myśli samobójcze
- nie boi się śmierci
- zakochuje się od pierwszego wejrzenia
- łatwo się wzrusza
- samotny wśród ludzi
- odrzucony przez arystokrację
- udział w Powstaniu Styczniowym w 1863 roku
- zesłany na Syberię 1864 roku
- pojedynkował się z Baronem Krzyżowskim
- depresja po nie udanej próbie samobójczej
- tajemnicze zniknięcie.

7 . Wokulski jako pozytywista:
- Praca i nauka u Hopfera
- marzenie o skonstruowaniu perpetummobile
- ukończył naukę w szkole przygotowawczej
- studiował w szkole głównej w 1862 roku
- odrzuca miłość Katarzyny Hopferówny
- małżeństwo z Małgorzatą Minclową w 1871 roku (małżeństwo z rozsądku)
- uważał, że praca jest lekarstwem dla społeczeństwa
- biologizm
- krytycznie odniósł się do arystokracji
- miłe uczucia
- czuje się odpowiedzialny za niższe warstwy społeczeństwa
- broni Szlangbauma przed antysemityzmem (sprzedaje mu swój sklep)
- człowiek czynu
- rzetelny
- uczciwy
- inteligentny
- uczy się angielskiego
- głodny wiedzy ( wstawał przed 6, czytał do 10, szedł na kursy, potem znów się uczył)
- w młodości zajmował się nauką i robił eksperymenty
- Zasławska nazywa go brylantem między mężczyznami
- z zamiłowania przyrodnik
- marzy o zdeformowaniu arystokracji.